- SPHAERISTICA
- SPHAERISTICAGraece Σφαιριςτικὴ, una ex tribus Saltationis Gymnasticae, veteribus usitatae, speciebus, a Milesiis quidem damnata legitur, teste Eustathiô Od. θ. quia Athletae in coronariis certaminibus saepius praemium adepti, pilae lusum ad nullum eorum quicquam conferre censerent; unde nec inter sacros fuit Agones, qui Olympiae, Delphis, Corinthi aut Nemeae fervebant, cum valetudini solum conducere, non item, ad sactos agones vel ad rem bellicam, crederetur. Ab Atheniensibus tamen tanti habita est, ut Alexandrum Carystium Sphaeristam civitate dona vetint, ac statuam etiam in eius memoriam constituerint, Eustath. ubi supra. Haec Homeri temporibus simplicior cum esset, posterioribus saeculis tantam varietatem acquisivit, ut et ipsa in Gymnasiis, tam locum, Sphaeristerium dictum, de quo modo; quam Praefectum, Sphaeristicum, Graece Σφαιριςτικὸν vocatum, habere meruerit. Erat hic eorum, qui pilâ ludebant, institutor ac veluti Paedotriba, qui secundum Galenum de tuenda valet. l. 2. omnem pilae iactum, exceptum, repulsumve callebat etc. Vide Hieron. Mercurialem de Arte Gymn. l. 2. c. 4. totô, ut et cap. seq. et supra in voce Pila: cuius lusum ad cursum et saltum refert, nec crura solum exercere, sed etiam lacertos, imo omnes corporis partes, ipsos etiam oculos, ostendit Voss. de Gymnastica c. 3. §. 57. qua de re abunde galenus l. περὶ σφαίρας. Idem certamen Graecis Σφαιρομαχὶαν dici, sed ambiguô vocabulô, quia similiter appellabatur Pugilum certamen, quibus Sphaerae pro caestibus, docet praefatus Vossius §. seq. ex Polluce l. 3. c. ult. Certe, ut Sphaeta est Pila, l. 16. ff. mand. et apud Plinium Iun. l. 2. Ep. 17. et l. 5. Ep. 6. ita pro certamine ipso Sphaeromachia est, apud Senecam Ep. 80. in limine, Omnes molestias ad Sphaeromachiam avocavit: et Statium Praefat. ad Silvarum l. 4. Sphaeromachias spectamus, et pilaris lusio ad mittitur. Thom. Dempster. in Rosin. l. 5. c. 1. Vide quoque hîc infra.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.